Author :
Abstract
İnsanların duygularını, düşüncelerini, hayallerini, hislerini, beklentilerini diğer insanlarla paylaşmasına ve onları anlamasına imkân tanıyarak insanlar arasındaki iletişimi gerçekleştiren en önemli ve kapsamlı araç dildir. Bir insanın dili etkili kullanma ve kendini iyi bir şekilde ifade etme yeteneği de zengin bir söz varlığı hazinesine sahip olmasına bağlıdır. İnsanların çocukluk dönemindeki dil gelişimleri düşünüldüğünde de çocuk edebiyatı kapsamındaki eserlerin bir kişinin söz varlığını zenginleştirme yönündeki önemi ortaya çıkar. Söz varlığı üzerine yapılan araştırmalar, bir dilin tarihsel süreç içindeki değişimini ve gelişimini göstermesi açısından önemli bir değere sahiptir. Bu çalışmayla da Yeşim SAYGIN ARMUTAK’ın macera romanlarında söz varlığını oluşturan dilsel ögelerin bulunması ve bu ögelerin kullanım sıklıklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmanın veri kaynağını bir yazara ait yazılı eserler oluşturduğu için belgesel tarama yapılmış ve veriler ilgili dokümanların incelemesi sonucunda elde edilmiştir. Bu çalışmada araştırmaya konu olan yapıtların tümü incelenip değerlendirildiğinden örneklem belirlemesi yapılmamıştır. Çalışmanın verileri Yeşim SAYGIN ARMUTAK’ın “Günlükte Saklı Sırlar, Baykuş Yemini, Bataklığın Kıyısındaki Ev, Mızıkacı ve Hayaletli Gölün Çocukları” adlı eserlerinden toplanmıştır. Romanlar, içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. İçerik analizi türlerinden de “kategorisel çözümleme” tekniği kullanılmıştır. Çalışmada “Türkçenin söz varlığı” ana kategori; “atasözleri, deyimler, ikilemeler, ilişki sözleri, terimler, argo ve doldurma sözler” ise alt kategoriler olarak belirlenmiştir. Yazarın beş romanı; belirlenen bu alt kategoriler açısından taranmış, her kitaptaki söz varlığı ögeleri ilgili kategori başlıklarına uygun şekilde abece sırasına göre sınıflanmıştır. Elde edilen verilerden hareketle sıklık ve yüzde hesaplamaları yapılmış ve bu hesaplamalar tablolar yoluyla gösterilmiştir. Bu çalışmayla romanlarda sırasıyla deyimler ve ikilemelerin geniş yer tuttuğu görülmüştür. Ayrıca yazarın romanlarında ilişki sözleri, terimler, argo ve doldurma sözlere yönelik kullanımlar da saptanmıştır. Atasözlerine yönelik ise sadece “Günlükte Saklı Sırlar” romanında bir örnek tespit edilmiştir. Yazarın bütün romanlarında bitki bilimi, biyoloji, edebiyat, hayvan bilimi, müzik ve tıp gibi alanlara yönelik pek çok terim tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
Language is the most essential and comprehensive tool that enables people to share their feelings, thoughts, dreams, feelings and expectations with other people and to understand them. A person's ability to use language effectively and express himself depends on a rich vocabulary. Considering the language development of people in childhood, The importance of works within the scope of children's literature in enriching a person's vocabulary emerges. Vocabulary research is essential in showing a language's change and development in the historical process.This study is aimed to find the linguistic elements constructing the vocabulary in Yeşim SAYGIN ARMUTAK's adventure novels and to determine the frequency of use of these elements. This study's data source consists of an author's written works; a documentary scan was made, and relevant documents were examined. Consequently, the data were obtained. In this study, all the works, including the research subject, were examined and evaluated except for sampling. The data of the study were collected from Yeşim SAYGIN ARMUTAK's works: “Günlükte Saklı Sırlar, Baykuş Yemini, Bataklığın Kıyısındaki Ev, Mızıkacı ve Hayaletli Gölün Çocukları”.The "categorical analysis" technique was used to analyze the novels. The main category was "Turkish vocabulary"; “Proverbs, idioms, reduplications, relationship words, terms, slang and filler words” were determined as sub-categories. In author's five novels; The vocabulary items were classified in alphabetical order according to the relevant category titles. The data was obtained, and the frequency and percentage calculations were shown in tables. This study shows that idioms and reduplications have large place in novels. Moreover, the use of relative words, terms, slang and filler words were determined. As proverbs;one example has been identified in the novel "Secrets Hidden in the Diary".In author’s novels, many terms related to plant science, biology, literature, animal science, music and medicine were identified.
Keywords
- Akçakoyun, F. E. (2019). Zeynep Cemali öykü yarışmalarında (2011- 2017 yılları) ödüllü eserlerin söz varlığı incelemesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
- Aksan, D. (2014). Anadilimizin söz denizinde. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Baştürk, M. (2013). Anadil edinimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Coşkun, C. (2021). Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın romanlarında deyimler, atasözleri, ikilemeler, kalıp sözler ve argolar bağlamında söz varlığı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Çanakkale.
- Çetinkaya, S. (2020). Ayla Çınaroğlu’nun masal ve hikâyelerinin Türkçe öğretimi bağlamında söz varlığı açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
- Dolunay, S. K. (2013). Ana dili ve ana dil terimleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 32-37.
- Eker, S. (2015). Çağdaş Türk dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Fidan, Z. (2019). Cahit Uçuk’un “Türk ikizleri” ve “Gümüş Kanat” çocuk romanlarının söz varlığı açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
- Göğüş, B. (1998). Anlatım terimleri sözlüğü. Ankara: Kurtuluş Ofset Basımevi.
- Günay, D. (2013). Dil ve iletişim. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
- Karaağaç, G. (2018). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Karabulut, C. (2019). Mustafa Ruhi Şirin’in eserlerinin söz varlığı açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
- Kıran, Z.ve Eziler Kıran, A. (2018). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev. Ed.) Ankara: Nobel Yayınevi.
- Oruç, B. (2019). Kemalettin Tuğcu’nun hikâyelerinde söz varlığı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
- Sekman, A. (2020). Orhan Veli Kanık’ın öykülerinin söz varlığı açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Sinan. A. T. (2006). Ana dili eğitimi üzerine bazı düşünceler. Fırat Üniversitesi Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi, 4(2), 75-78.
- Şirin, M. R. (1987). Çocuk edebiyatı yıllığı. İstanbul: Gökyüzü Yayınları.
- Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
- TÜDÖP (2019). https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3% BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019. pdf (29.12.2021 tarihinde erişilmiştir).
- Türkçe sözlük. (2019). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Uz, M. (2019). Behiç Ak’ın “Gülümseten Öyküler” dizinindeki hikâye kitaplarının kalıplaşmış söz varlığı açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ağrı.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
