Author :
Abstract
Değer, bir toplumun, bir milletin büyük kısmı tarafından iyiyi ve güzeli, doğruyu ve yanlışı gösteren ortak düşünce, temel ahlakî ilke ya da inanç veya toplum olma bilincidir. Bir topluluğu millet yapan, onu diğer milletlerden ayıran unsurların başında sahip olduğu değerler gelir. Topluluğun millet olma bilincini kaybetmemek için sahip olduğu değerleri nesilden nesile aktararak vaarlığını sürdürmek ister ve bunun yollarını bulmaya çalışırlar. Eğer bu değerler sonraki nesle aktarılamaz ya da eksik bir şekilde aktarılırsa diğer kültürlerden etkisinde kalarak kendi kültürüne karşı toplumda bir yozlaşma meydana gelir. Kültürel değerleri yıpranan toplumlarda kendi birlik ve beraberliği, düzenin işleyişi ve devamı hatta toplumun kendinin ayakta kalması zorlaşır, imkânsız hâle gelir.Değerleri bireylere ve nesilden nesile aktarmanın yolu eğitimden geçer. Bundan dolayı değerler eğitimi, son yıllarda önem kazanan, üzerinde önemle durulan konulardan biri olmuştur. Özellikle teknolijik gelişmeler ve modern yaşam şartları ülkemizde değer bunalımlarına ve toplumsal sıkıntılara sebep omuş ve bu olumsuz gelişmeler eğitimde değerler eğitiminin önemini artırmıştır. Mevzu olan bu sıkıntıları bertaraf etmenin yollarından biride edebiyatta değerler eğitimi konusunun işelenmesi ve değerlerin gelecek nesillere aktarılmasıdır. Bu kapsamda Türk edebiyatında önemli bir şahsiyet ve şair olan Sünbülzâde Vehbi ve onun Lutfiyye-i Vehbi adlı eserini ele alıp incelenmiştir. Sünbülzâde Vehbi, Hayriyye-i Nabi’nin etkisinde kalarak yazdığı eserde oğlu Lutfullah’a ve onun nezlinde tüm gençlere aktarmaya çalıştığı kültürel değerler tespit edilmiştir. 18.yy’da yazılan bu eser, bugün olduğu o zamanda yaşanan değerler bunalımı ve bazı değerlerin önemini yitirdiğini açıkça göstermektedir. Bunu gören ve bundan rahatsız olan Sünbülzâde Vehbi Lutfiyye-i Vehbi adlı eseri kaleme alarak değer ve değerler eğitiminin öneminden bahsetmiştir. Lutfiyye-i Vehbi adlı eserde aktarılan değerler tespitine yönelik bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelmesi yapılarak değerler tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
Value is the common sense of the majority of a society, a nation that indicates the good and the beauty, the right and wrong, basic moral principles or beliefs or awareness of being a society. The values that a community has are the most important distinctive elements that turn a community into a nation and distinguish it from other nationalities. To avoid losing the sense of being a nation, communities want to maintain their presence through transferring the values that they have, from one generation to other and they seek the ways to do so. If these values cannot be transferred to the next generations or they are transferred faultily, then a corruption occurs in the community against their culture by being influenced from other cultures. In the societies where the cultural values of the society are worn down, their unity, operation and maintenance of order and even the survival of the community itself become difficult and impossible.The way to transfer the values from generation to generation and to the individuals passes through the training. Therefore, values education has been one of the subjects that have had emphasize on and has gained importance in recent years. In particular, technological advances and modern living conditions caused the crisis of values and social distress in our country and these negative developments have increased the importance of values education in the education. One way of avoiding these problems in question is the development of the values education subjects in the literature and the transfer of the values to the future generations. In this context, Sünbülzâde Vehbi, an important figure and poet in Turkish literature and his work Lutfiyye-i Vehbi has been studied and discussed. In the work which Sünbülzâde Vehbi wrote under the impression of Hayriyye-i Nabi, cultural values have been identified which he tried to convey to his son Lutfullah and to all young people before his son. This work, written in the 18th century, clearly shows the crisis of values experienced during that time as it is today and that some value has lost their importance. Sünbülzâde Vehbi, seeing this and concerning about it, has written Lutfiyye-i Vehbi and have mentioned about the importance of values and the values education. In this study aiming to determine the values quoted in the book named Lutfiyye-i Vehbi, document review method, which is one of the qualitative research methods, has been used to determine the values.
Keywords
- Akün, Ö. F. (1993). Sünbül-zâde Vehbî. İslâm Ansiklopedisi, C: 11, İstanbul: MEB Yayınları.
- Akyüz, Y. (2013). Türk eğitim tarihi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Alıcı, G.T. ( 2011). Lutfiyye-i Vehbi. Kahramanmaraş: UkdeYayınları.
- Alıcı, L. vd. (2009). Türk edebiyatında Maraşlılar. Kahramanmaraş: Ukde Yayınları.
- Aras, G. (2014). İnsan ve toplum: Edebiyat ve değerler eğitimi. Akademik Bakış Dergisi, sayı 44, Uluslar Arası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, ISSN:1694-528X İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası; Kırgız – Türk Soyal Bilimler Estitüsü, Celalabat–KIRGIZİSTAN, JEL KOD: MYU,ID:48K:444,http://www.akedemilbakis.org.
- Bilgin, A. A. (2003). "Lutfiyye" TDVİA. [Elektronik Sürüm]. C.27. s. 236-237. İstanbul.
- Bilgin, N. (1995). Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
- Chandra, M. ve ark.(1992). İnsan ve teknoloji. Çev.: Taha Kılıç. İstanbul: İnsan Yayınları.
- Deveci, H., Belet, D., Türe, H. (2013). Dede Korkut hikâyelerinde yer alan değerler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi www.esosder.org Electronic Journal of Social Sciences ISSN:1304-0278 Yaz-2013 Cilt:12 Sayı:46 (294-321) Summer-2013 Volume:12 Issue:46.
- Devellioğlu, F. (2008). Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi
- Gökçe, O. (1994). Türk gençliğinin sosyal ve ahlakî değerleri. Ata Dergisi. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları, s. 131-139.
- Güçlü, M. (2015). Türkiye’de değerler eğitimi konusunda yapılan araştırmalar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, Cilt: 8 Sayı: 38 Volume: 8 Issue: 38 Haziran 2015 June 2015. www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581.
- Güven, A. Z. (2014). Türk efsanelerinin değerler eğitimi bakımından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Mustafa Kemal University Journal of Graduate School of Social Sciences Yıl/Year: 2014, Cilt/Volume: 11, Sayı/Issue: 26, s. 225-246.
- Güven, A. Z. (2014). Gülistan ve Bostan adlı eserlerin değerler eğitimi bakımından incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 9/6 Spring 2014, p. 505-517, Ankara-Turkey.
- Kırkkılıç, H. A. (2009). Oğullara Öğütler Nabi’nin Hayriyesi ve Sünbülzade Vehbi’nin Lütfiyesi. Şair Nâbî Sempozyumu, Şanlıurfa Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü, Şanlıurfa.
- Özbay, M. ve Tayşi, E. K. (2011). Dede Korkut Hikâyeleri’nin Türkçe öğretimi ve değer aktarımı açısından önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi / 2011 Cilt: 1, Sayı: 1, 21-31.
- Sakaoğlu, N. (1996). Lütfiye-İ Vehbî'de (18.Yy) çocuk eğitimiyle ilgili görüşler. Çocuk Kültürü. 1.Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi, Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, No:1.
- Sucu, A. Ö. (2014). 14. Yüzyıl Mesnevisinde ilim ve ahlaka verilen önem. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 7, Sayı 2, ss. 513-523.
- Şener, H. (2007). Hayriyye-i Nâbî’de aktarılan değerler. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/1, Winter, 2501-2524.
- Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe sözlük (6. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Yalçın, S. K. ve Şengül, M. (2004). Dede Korkut Hikâyeleri’nin çocuk eğitimi açısından öne sürdüğü değerler ve ortaya çıkarmak istediği tip üzerine bir değerlendirme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (12), 209-223. 23 Kasım 2011, http://web.firat.edu.tr/sosyalbil/dergi/arsiv/cilt14/sayi2/203-224.pdf .
- Yazıcı, K. (2009). Değerler Eğitimi’ne Genel Bir Bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları, 19, 499-522. 26 Kasım 2011, http://www.tubar.com.tr/TUBAR%20DOSYA/pdf /2006BAHAR/19.31.kubilayyazici.s.499522.pdf.
- Yazıcı, M. (2013). Toplumsal değişim ve sosyal değerler. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volum, 8/8 Summer 2013, p. 1489-1501, Ankara-Turkey.
